Çoğu Kaju ve Badem Sever, Ben Seni Severim Fıstığım

Sert Kabuklu Kuruyemişler (SKK) binlerce yıldır insan beslenmesinin bir parçası  olmasına karşın insan sağlığı üzerine olumlu etkileri yeni yeni anlaşılmaya başlanmıştır.

Tek tohumlu ve olgunlaştığında duvarı sertleşen kuru meyveler olarak tanımlanır. Çoğunlukla tekli doymamış yağ asitleri olmak üzere yağ içeriği fazla ve enerji yoğun besinlerdir. Besin ögesi içeriği açısından zengin olması nedeniyle SKK'aya bireysel ve toplumsal sağlıklı beslenme önerilerinde yer verilmektedir.

SKK, odunsu kabuklu tohumları içerir ve kendi arasında çeşitli sınıflara ayrılır: Meşe palamutu, büyük fındık, fındık asıl sert kabuklu kuruyemişler  grubunda  yer  alırken; brezilya  fındığı,  diğer  kuru  meyveler grubuna girer. Yer fıstığı veya fıstık kurubaklagiller familyasına ait olmasına karşın SKK ile aynı besin değeri bileşenine sahip olduğu için SKK içerisinde anılır. SKK literatürde genellikle yağlı tohumlar terimi ile anılmaktadır, oysa yağlı tohumlar genellikle yağı çıkartılan çekirdek veya meyveleri kapsamaktadır. Ayçiçeği, susam, pamuk çekirdeği, haşhaş ve kolza yağlı tohumlara örnek olarak verilebilir. Bu nedenle SKK ve yağlı tohumlar terimleri birbirinden ayrı bir şekilde kullanılmalıdır.

SKK'nın, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, kanser, demans daha birçok kronik hastalık üzerine olumlu etkileri bulunduğuna dair veriler olduğu bilinmektedir.  

Özellikle  yapılan  tüm  çalışmalarda SKK tüketiminin kardiyovasküler hastalık ve bu hastalık riskleri üzerine olumlu etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle  FDA, kalp sağlığının korunması için günlük 42.5 g SKK tüketilmesini önermektedir. 

Yapılan çalışmalar temel alınarak verilecek önerilerde normal ve hiperlipidemik bireylerin yeterli ve kontrollü bir beslenme programında haftada en az 5 kez SKK tüketmeler önerilebilir. 

Tüketim önerilerinde FDA dışında bilimsel temelli bir miktar önerisi bulunmamakla beraber her bir SKK'nın ne miktarda tüketileceğine dair ise net bir veri halen bulunmamaktadır. Bu konuda yapılan miktar önerilerinde “avuç dolusu” kadar tüketim önerileri kesin ve net bir miktar belirtmemektedir. SKK'nın tüketim miktarının değerlendirilmesi için geçerli ölçüm araçları geliştirilmelidir.

SKK, yağ ve protein içerikleri nedeniyle besin piramitlerinde et grubunda veya yağ grubunda yer alacağına dair tartışmalar yapılmaktadır. Beslenme rehberlerinde SKK ve yağlı tohumlar için ayrı bir grup oluşturulması gerekliliği üzerine fikir birliğine varılmış fakat halen güncel beslenme rehberlerinde bu ayrıma gidilmemiştir. SKK'nın, sağlık üzerine etkileri konusunda çalışmalar bulunsa da SKK'ya uygulanan kavurma işleminin SKK üzerinde yol açtığı biyolojik ve işlevsel özelliklerine dair veriler net değildir ve bu konu üzerine daha  fazla çalışma yapılması gerekmektedir. Ayrıca SKK'dan üretilen yağ vb. ürünlerin biyoyararlılığı konusu üzerine de çalışmalar yapılmalıdır. 

 Enes Uygun